Rasyonalizm nedir kelimesi Felsefenin önemli bilgi akımlarından biri olan rasyonalizm bir başka deyişle akılcılık akımı hakkında sizlere bilgiler paylaşacağız.
Rasyonalizm Nedir
Rasyonalizm akımı bilginin güncel deneyim ve tecrübe ile değil zihin ve düşüncede temellendirildiğini savunan bir bilgi felsefesi akımıdır. Yani en kısa tanımı ile doğru bilginin kaynağının akıl olduğunu savunur.
Evrende bulunan her madde için zihnimizde bilgiler ile doğduğumuzu ve bu bilgileri kullanabilmemizin yolunun mantık yürütmek olduğunu savunan rasyonalizm kesin bilginin de akıl sayesinde oluşacağını savunur. Örnek vermek gerekirse bu akımı savunan tüm filozoflar mantık ve matematiğin kesinlikle doğru olduğunu savunur. Çünkü sayılar ve mantıksal kavramlar tamamen zihinde canlandırılan ögelerdir. Bu yöntem ile filozoflar evreni ve yaşamı anlamlandırıp açıklamaya çalışmaktadır. Akıl ve mantık aynı süreçte ilerletildiğinde keşfedilmeyen ve kesin olmayan bilginin mümkün olmadığını savunurlar.
Rasyonalizm Akımının Temsilcileri
Sokrates
Bilgilerin doğuştan kazanılan bir özelliktir. İnsan aklı ise doğduğu andan itibaren bu bilgilere sahiptir. Deney ve gözlem yolu ile asla bilgi elde edilemez.
Akılda bulunan bilgileri kullanabilmek için doğurtma ve tartışma yöntemlerini oluşturan Sokrates; bu sayede bilginin hatırlanarak bilinç yüzeyine çıkacağını savunmuştur. Doğurtma ve tartışma yöntemlerinin uygulanma tarzı; disiplinli ve sık düşünme ile doğru bilgiye ulaşılabileceğine inanılır. Tartışma esnasında yeni bilgi verilmez, sadece soru sorulur ve ruhtan gelen cevaplar ile bilginin yüzeye çıkmasını sağlamak amaçlanır.
Platon
Platon ise doğru bilginin iki farklı evrende olduğunu savunur. Bu evrenler; idealar ve gölgeler evreni olarak adlandırılır. İdealar evreni;somut olarak asla bulunmayan, sadece zihinde var olan nesnelerdir. Gölgeler evreni ise somut olarak bulunan, bir şekle sahip olan ve zihinden bağımsız olarak bulunan nesnelerdir. Sürekli değişim geçirme imkanına sahip olan hiçbir şey doğru olamaz. Bu yüzden tek gerçek idealar evrenidir. Platona göre ruhlar birçok kez yeryüzüne gelmiştir. Bu sebepten dolayı Platon’a göre öğrenmek, aslında akılda bulunan bilgileri hatırlamaktır.
Aristotales
Platon’un öğrencisi olan Arisotales ise hocasının aksine gerçek ideaların bu dünyada bulunduğunu ve diğerlerinin onun formları olduğunu savunmuştur. Yani idealar aslında bu dünyaya ait nesnelerin formlarıdır. Aristotales’e göre gerçek bilgi, akıl ile düşünmeye dayalı tümellerin bilgisidir.
Hegel
Rasyonalizm akımının zirvesini yaşatan filozof Hegel’dir. Bir insan kesin bilgiye sadece akıl yolu ile ulaşabilir bu yüzden en temel bilim mantıktır. Mantık bilimi ise sadece akıl tarafından üretilen kavramların geliştirilmesi ve açıklanmasıdır. Fakat mantıkta bulunan yasaları reddeden Hegel, kendi ürettiği yasalara “diyalektik yasalar” adını vermiştir. Hegel’e göre evrende her şey zıtlıktan oluşmuştur. Her şeyin temeli çelişki ve değişimdir. Tez-antitez-sentez bu durumu açıklamak için kullanılan kavramlardır. Bu süreçlerin sonunda varlık “Mutlah Ruh” adı verilen sonsuz varlığa ulaşır.
