Ahlak Felsefesi Nedir

Ahlak Felsefesi Nedir

Etik, felsefenin ahlaki değerlerle ilgili olan alt dalına karşılık gelmesine denir.. Antik Yunanca “ethos” sözcüğünden türemiştir.

Ahlak, bir topluluk içinde yaşamakta olan insanların davranışlarını ve birbirleriyle olan ilişkilerini düzenlemek amacı ile oluşturulmuş davranış kuralları ve değer sistemidir. Ahlak bizlere belirli bir toplulukta neyin doğru, neyin yanlış olduğunu söyler; toplumlar arasında benzer ahlaki kurallar olabileceği gibi farklılıklar da söz konusudur.

Ahlakın Kaynakları

Ahlakın iki temel kaynağı vardır:

Din: İnsanlara nasıl yaşaması gerekli olduğu tanrı tarafından bildirilmiştir. Ödül ve ceza sistemi  insanlar tarafından öte dünyaya ya da yeniden dünyaya gelişle belirlemiştir.

Toplum Anlayışı: Ümmet toplumlarından ulus toplumlarına geçen insanların ahlak kurallarını bir anlayışına dayandırarak ortaya koymasıdır. Burada ceza sistemi toplumdan uzaklaştırma biçiminde kendini gösterir.

Ahlak Felsefesi

Etik deyince anlamamız gereken şey felsefe açısından ahlaktır, ahlakın felsefesidir. Çoğunlukla teorik bir araştırmanın ürünü olan felsefenin tam tersine, ahlak, pratiği olan bir olgudur. Etik ise söz konusu pratiğin teorisi olmak durumundadır.

Etik, bu ahlaki hayatı ele alıp tartışan, ahlak adını vermiş olduğumuz bu olguya yönelen felsefe disiplinidir.

Ahlakın eylemin pratiği olduğu yerde, etik eylemin teorisi olmak durumundadır. Ahlakın yerel olduğu yerde, etik evrenseldir. Çünkü etik davranan birey yalnızca ahlaki kuralları hayatına sokmakla kalmaz, onların hesabını dengeli bir seviyede tartışarak, sorgulayarak, temellendirerek verir. Böyle birinin davranışı ve duruşu, artık yalnızca ahlaki değil, fakat etik bir eylem ve duruştur.

Çocukta herhangi bir ahlaki ya da etik eylem söz konusu değildir. Neden-sonuç mantığını bilmeyen çocuğa örnekler gösterilerek ödül/ceza yöntemi ile ahlaki terbiye verilmeye başlanmalıdır. Büyüyüp okuyup çalışan insan sosyal hayata karışır ve kültürle birlikte ona büyüklerine saygılı, çalışkan, fedakar olması gerektiği öğretilir. Bu ahlak dönemidir.

Olgunlaşan insan, neden saygılı, çalışkan ve fedakâr olması gerekli olduğunu sorgulamaya başlar. Toplumun değerlerini tartışıp içselleştirirken asıl belirleyici olanın insan olduğunu öğrenir.

Etik Çeşitleri

Normatif Etik

Etiği ortaya çıkaran şey Sokrates ve Platon gibi filozofların insan yaşamının amacı ve erdemli bir yaşamın niteliği üstünde düşünmeye başlamaları olmuştur.

Bu filozoflar, sofistlerin genel geçer ahlaki değerlerin olmadığı, ahlaki bir göreceliği savunduğu dönemde evrensel denebilecek ahlaki değerleri var olduğunu ortaya koymaya çalışmışlardır.

Etik düşünürü bu tarihten itibaren ahlak üzerine araştırma yapmış ve insanın asıl hedefinin ne olduğunu sorgulamaya başlamıştır.

Etik, ahlaklılığın ne olduğunu, ilke ve temellerini araştıran, insanın hangi amaçlar peşinde koşması gerektiğini ortaya koyan ve birtakım ödevlerimiz olup olmadığını sorgulayan disiplindir. Bu yönü ile alışılmış etik; kural koyucu yani normatiftir.

Etik düşünürü, neyin iyi veya kötü olduğunu söyler, kural koyar, yaşama şekli geliştirir; kısaca rehberlik eder. Kural koyucu yaklaşım sergileyen ahlak filozofu, insanlara neyi yapmaları veya neden kaçınmaları gerektiğini söylerken, kendilerine yükümlülüklerini ve sorumluluklarını anımsatan nesnel ahlaki hakikatler bulunduğunu söyler.

Çeşitleri

• Teleolojik Etik
• Mutluluk Etiği (Örnek: Aristoteles)
• Yararcılık
• Dini Etik
• Ödev Etiği
• Erdem Etiği

Meta Etik

Buna göre, ahlak filozoflarının normatif etikle meşgul olmamaları gerekmektedir, çünkü onların kendilerine ahlaki hakikatlere nüfus etme imkanı verecek özel bir kavrayış güçleri yoktur. Onların diğer insanlara ders vermehakları olamaz.

Normatif etiğin koyduğu kurallar üzerine konuşur, onları analiz eder. Bir bakıma normatif etiğin üzerine çıkarak onun üzerine bir söylem gerçekleştiren bir etiktir.

Çeşitleri

• Realizm ve Anti-Realizm
• Bilişselcilik
• Gayri-Bilişselcilik

Analitik Etik

Filozofun görevi dünya görüşü ortaya koymak değil, ahlaki yargıları analiz etmek, ahlaki eylem ölçütlerini tartışmak, bu kavramların anlamlarını açıklığa kavuşturmaktır.

Uygulamalı Etik

1970’lerde ortaya çıkmış, normatif ve teorik etikin günümüzün pratik sorunlarına karşı çıkışı olarak görülmektedir. Kürtaj, hayvan hakları, ötenazi gibi tartışmalı ahlaki konu ve sorunların analizini yapar.