Noktalama İşaretleri Konu Anlatımı

İçindekiler

Düşünceleri, kavramları ve olguları yazıya dökmek için çeşitli kuralları uygulamak gerekmektedir. Bu kuralların uygulanmaması durumunda yazı diline bağlı olarak ortaya yanlış anlaşılmalar çıkabilmektedir. Ayrıca gereken kuralların uygulanmaması durumunda yazının okuyucuları okuma yaparken zorlanabilmekte ve yazıyı okumaktan vazgeçebilmektedir.

Bu gibi durumların yaşanmaması için çeşitli yazım kuralları koyulmuştur. Yazım kurallarının yanında, yazının daha anlaşılır olmasını sağlayan, yanlış anlaşılmayı engelleyen, okumayı kolaylaştıran noktalama işaretleri de kullanılmaktadır. Noktalama işaretleri aynı zamanda vurgunun doğru bir şekilde yapılmasına olanak sağlamakta ve duraklama noktalarını belirterek nefes alınması gereken yerleri okuyucuya belirtmektedir.

Nokta (.)

Noktanın en yaygın kullanım yeri cümlenin sonudur. Ayrıca nokta, çeşitli kısaltmaların sonlarında da kullanılabilmektedir. Sıra bildirmek için sayıların yanına da koyulabilen nokta, maddeleri belirtirken harflerin ya da sayıların yanına da koyulabilmektedir. Nokta, aynı zamanda tarihleri belirtirken ay, gün ve yılın arasına da koyulmaktadır. Bunun dışında nokta, dakikayla saat arasında, künyelerin sonunda, dörtten fazla basamağı olan sayılarda her üç rakamda bir, internet adreslerinde ve matematik işlemlerinden biri olan çarpım işareti yerine kullanılabilmektedir.

Virgül (,)

Cümlelerde, eş göreve sahip kelimelerin ya da kelime gruplarının ayrılmasında kullanılan virgül aynı zamanda cümleyi okurken nerede nefes alınması gerektiğini de göstermektedir. Virgülün bir diğer kullanım amacı ise sıralı cümleleri ayırmaktır. Virgül, pek çok öğeye sahip uzun cümlelerde özneyi belirtmek için de kullanılabilmektedir.

Virgül, bunların dışında ara sözleri ayırabilmek maksadıyla, anlamı güçlendirmek amacıyla tekrarlanan sözcüklerin arasına, tırnak içerisinde bulunmayan alıntı tümcelerden sonra, sayıların yazımında kesirli bölümü ayırmak için, hitap için kullanılan sözcüklerin ardından ve künyelerde maddeleri ayırırken de kullanılmaktadır.

Noktalı Virgül (;)

Genellikle takımları ya da türleri birbirinden ayırmak amacıyla noktalı virgül konmaktadır. Ayrıca sahip olduğu söz öbekleri arasında virgül barındıran sıralı tümceleri ayırmak için de kullanılabilmektedir.

İki Nokta (:)

Açıklama ya da örnek verilmesi planlanan tümcenin sonuna iki nokta koyulmaktadır. Ayrıca, uzun ünlüyü gösterebilmek için ve konuşan kişiyi belirtmek için kullanılabilir.

Üç Nokta (…)

Üç noktanın en yaygın kullanım alanı tamamlanmamış cümlelerin sonudur. Bunun dışında kaba sayılabilecek kelimeleri sansürlemek için, sonu veya başı eksik olan alıntı cümlelerde ve sözün kesildiği yeri belirtmek amacıyla kullanılabilmektedir. Ayrıca karşılıklı konuşmalarda yetersiz görülen cevapların sonunda da üç nokta koyulabilmektedir.

Soru İşareti (?)

Soru anlamı taşıyan cümlelerin sonuna ya da kesin olmayan tarihi bilgilerde tarihin yanına ya da yerine soru işareti koyulabilmektedir.

Ünlem İşareti (!)

Şaşkınlık, acı, sevinç gibi duyguları belirten cümlelerin sonunda ya da seslenme sözlerinin ardından ünlem işareti koyulmaktadır. Ayrıca alay ya da kinaye anlamı kazandırmak amacıyla sözlerin sonuna koyulabilir.

Kısa Çizgi (-)

Kelimelerin satır sonuna sığmaması durumunda sözcükler bölünürken, ara cümleler ayrılırken, sözcükleri kök, gövde ve eklerine ayırırken ve eklerin başında kısa çizgi kullanılmaktadır.

Uzun Çizgi (—)

Konuşmaları göstermek amacıyla ve oyunlarda konuşandan sonra uzun çizgi kullanılmaktadır.

Eğik Çizgi (/)

Adres yazarken gerekli bölümleri ayırmak için, dizeler yan yana yazıldığında ayırmak maksadıyla, tarihlerin, ağ adreslerinin yazımında eğik çizgi kullanılabilmektedir. Ayrıca bölme işareti olarak ve fizikte birimleri ayırmak amacıyla koyulabilmektedir.