Celalzade Mustafa Çelebi Kimdir?
“Koca Nişancı” lakabıyla anılan Celalzade Mustafa Çelebi aynı tarihlerde yaşayan Nişancı Mehmet Paşa ile karıştırılmaması için “Koca” lakabıyla anılmıştır. Aslen Tosla’lıdır. Kadı Celaleddin’in oğlu olduğu için babasının ismine ithafen “Celalzade” diye anılmaktadır. İlk öğrenimini babasından aldıktan sonra İstanbul’a gelmiş ve bir süre sonra Divan Katibi olarak saraya girmiştir.
1524 – 1534 yılları arasında Reisül Küttap (katiplerin reisi) görevini sürdüren Celalzade Mustafa Çelebi 1534 yılında ise Nişancılık görevine terfi etmiştir. Bu görevde 24 yıl aralıksız Osmanlı devletine hizmet etmiştir. Yavuz’un en güvendiği adamlarından olan Celalzade Mustafa Çelebi, Kanuni Sultan Süleyman’ında yakın ilgisine mazhar oldu. Genç ve tecrübesiz olan İbrahim Paşa’nın yetişmesinde önemli rol oynadı.
Resmi yazışmalardaki ustalığı devlet kanunlarını bilmesinde ki uzman kişiliğiyle tanınan Celalzade Mustafa Osmanlı bürokrasisine getirdiği yeniliklerle isminden çok bahsettirmiş ve resmi yazışmalarda ortaya koyduğu yeni uygulamalarla adeta çığır açmıştır. Kendisinden sonra gelenler onu taklit etmişlerdir. 1567 yılında vefat eden Mustafa Çelebi İstanbul’da Nişancı Camii’nin bahçesine defnedilmiştir. Mustafa Çelebi’nin eseri;
Tabakatü’l-Memalik fi-Derecatü’l-Mesalik
Eserinin anlamı; ”Mesleklerin Derecelerinde Ülkelerin Tabakaları” anlamına gelmektedir. Osmanlı Tarihini en hacimli ve önemli kaynaklarından olan bu eser sadece 1520 – 1557 yılları arasındaki Osmanlı tarihiyle ilgili olayları ele alır. Eserin mukaddimesinde Celalzade kendisinden önce yazılan Osmanlı tarihlerini sadece askeri konuları ele aldıkları için eleştirir. Kendisi ise 30 tabaka kısım halinde Osmanlı Müesseselerini, teşkilatını, sarayını, hazinesini, asker ocaklarını, donanmasını, taşra teşkilatını ve İstanbul müesseselerinin üzerine duracağını belirtir.
