IV. Murad Kimdir?

I. Ahmed’in oğlu Osmanlı Devletinin 17. padişahı olan IV. Murad’ın hayatı hakkında sizlere bilgiler vereceğiz.

İçindekiler

IV. Murad Kimdir, IV. Murad ’ın Hayatı, IV. Murad dönemi önemi ve IV. Murad hakkında daha fazla bilgiye bu makaleden sahip olabilirsiniz.

Doğum Tarihi :1612

Doğum Yeri: İstanbul (Beyler Beyi)

Baba Adı: I. Ahmed

Anne Adı: Kösem Mahpeyker Sultan

Ölüm Tarihi: 1640

Öldüğü Yer: İstanbul

Saltanat Süresi: 1623 – 1640

Kabri: İstanbul (Sultan Ahmed Cami Yanındadır.)

Hayatı

IV. Murad I. Ahmed ile Kösem Sultan’ın oğlu olarak 1612 yılında İstanbul da dünyaya geldi. Babası I. Ahmed’in ölümünden sonra yerine hanedanın en kıdemli üyesi olan amcası I. Mustafa geçmiş ancak akıl baliğ olmadığı anlaşılınca tahttan indirilerek yerine ağabeyi II. Osman getirilmiştir. Yeniçerilerin başıbozukluğu yüzünden 1622 yılında ağabeyi II. Osman tahttan indirildi ve yerine amcası I. Mustafa II. kez tahta çıkarıldı.

Fakat bu durum da uzun sürmedi ve 1623 yılında ikinci defa tahttan indirildi. Amcası I. Mustafa’nın tahttan indirilmesinden sonra ekber şehzade olarak 1623 yılında Şeyhülislam Yahya Efendinin fetvası ve devlet erkanının uğraşı sonucu tahta çıkarıldı. Tahta çıktığında henüz 11 yaşındaydı bu nedenle ilk yıllarında Valide Kösem Sultan’ın etkisinde kaldı. Kösem Sultan devleti yıllarca oğlu IV. Murad adına yönetti. IV. Murad’ın ilk yıllardaki yetersizliği sebebi ile devlet karışıklık içindeydi kendisi de olaylara müdahale edemiyordu. Revan ve Bağdat gibi yerler karışıklıklar sebebi ile İranlılar tarafından ele geçirilmişti.

Diyarbekir Beylerbeyine gizli bir emirname gönderen IV. Murad Hüsrev Paşayı öldürttü. Bu durum yeniçeri ve sipahi ocaklarında tepki ile karşılandı. Topal Recep Paşa yeniçerileri ve sipahileri ayaklandırıp saraya sürdü. Padişah ayak divanına çıkmaya zorlandı. Padişaha verilen liste de ismi olan kişilerden Musa Çelebi, Hasan Halife ve Veziriazam Hafız Ahmed Paşa’nın kendilerine teslim edilmeleri istenince IV. Murad direndi ancak o kişileri koruyamadı hatta Hafız Ahmed Paşa Padişahı kurtarmak için kendisini zorbaların önüne attı. Zorbalar padişahın tahtına kan sıçrattı.

Çeşitli hilelerle sadaret makamına asilerin isteği üzerine olaylarla ilgisi yokmuş gibi davranan Topal Recep Paşa getirildi. IV. Murad’ın en yakınındaki kişiler İsyancılar tarafından huharca öldürülünce bundan kötü etkilendi ve intikam almak için fırsat kollamaya başladı. O zaman kadar yaşananlardan ders alan IV. Murad olayları sıkı bir şekilde takip edip isyanlar da parmağı olan Recep Paşa hakkında yeterli malumat toplamıştı.

IV. Murad Dönemi Kronolojisi hakkında detaylı bilgi almak için bu yazımıza göz atabilirsiniz.

Tahta Çıkışı

1632 yılında 20 yaşını dolduran IV. Murad’ın gücü kuvveti yerine oturmuş savaşabilecek ve devleti idare edebilecek güce ulaşmıştı. Nihayet Topal Recep Paşayı bir gün saraya çağırdı Topal Recep Paşa yanına zorba sipahilerden bir grup alıp saraya gitmiş ancak zorbaları dışarı da bırakmıştı.

El etek öpmek için padişahın huzuruna çıktığında IV Murad ”Gel beru topal zorba başı” diye seslendi. Bu sözle öldürüleceğini anlayan Paşa ”Haşa padişahım razı olduğunuz işler dışında zerre hareketim yoktur benim” diye yeminler etse de artık sabrı taşan ve intikam ateşi ile tutuşan IV. Murad ”Abdest al bre kafir” diye bağırmıştır.

Çünkü IV. Murad ayak divanına çıkmaya zorlandığı gün Topal Recep Paşa Padişahım ayak divanına çıkmadan önce bir abdest alın diye telkinde bulunmuştu yani üstü kapalı öldürülebilirsiniz demeye çalışmıştı. IV. Murad intikam gecikir ama asla yaşlanmaz diyerek zülüflü baltacıları çağırıp Recep Paşayı boğdurtmuştur cesedini de sarayın dışında bekleyen zorbaların önüne attırarak devletin zorbalara boyun eğmeyeceğini göstermiştir.

Bir ay içerisinde asayiş sağlanmış ancak At Meydanın da Yeniçeriler başı bozukluk yapınca kendilerine uyarı da bulunsa da yeniçeriler padişahı dinlememekle de kalmayıp Yeniçeri Ağası Cadı Osman padişahı küçümseyip bu da padişah olmuş da bizi yönetecekmiş deyince IV. Murad tarafından başı koparılarak öldürülmüştür. Hatta bazı rivayetler de abartılı olarak atıyla beraber ikiye bölüp öldürttüğü söylenir.

İsyancılara Karşı Tutumu

IV. Murad artık etkisini göstermeye başlamış ve devlete baş kaldıran kimseye merhamet etmemiştir. Bazı kaynaklar da bazı olayları Kösem Sultan’ın etkisi ile çıkarıldığı bunun üzerine IV. Murad’ın da kendisine uyarı da bulunduğu devlet işlerinden elini eteğini çekmezse kendisini de öldürteceğini söylediği yazar. IV. Murad Osmanlı tarihinde görülmemiş bir iş yaparak kendisine muhalif olan Şeyhülislam Ahizade Hüseyin Efendiyi başta sürgüne yollamış daha sonra sürgüne giderken yolda idam ettirmiştir.

Bu olay ulema tarafından hoş karşılanmasa da IV. Murad’ın otoriter kişiliği karşısında bir şey yapamamışlardır. Yine IV. Murad devrinde Hezarfen Ahmed Çelebi ve Lagari Hasan Çelebi gibi önemli bilim adamları yetişmiş bunlar ilk uçuş denemelerini yapmıştır.

Hezarfen Ahmed Çelebi’nin uçtuğu konusundaki söylentiler bir çok tarihçi tarafından doğru kabul edilmeyip şehir efsanesi olarak nitelendirilmiştir. Bu devrin önemli şairlerinden olan Nef’i gördüğü çarpıklıkları eleştirmekten geri durmamış hicivler yazarak onlara çemkirmiştir. IV. Murad tarafından hiciv yazması yasaklanınca da yasağa uymayıp hiciv yazmaya devam edince IV. Murad’ın emri ile idam edilmiştir.

IV. Murad ülkenin çalkantılı olduğu bir dönem de tahta çıktığı için başı bozuklukları baskıcı bir tutumla bertaraf etmeye çalıştı. Öyle ki muhtelif kaynaklar da 20.000 kişiyi idam ettirdiği söylenmektedir. IV. Murad içki, tütün, afyon, esrar gibi zararlı maddeleri yasaklamış kahvehaneleri de kapattırmıştır yasaklara karşı gelenleri ise öldürtmüştür gece geç saatte sokağa çıkmak ve fal baktırmakta bu yasaklar arasındadır.

IV. Murad kurallara karşı gelenleri cezalandırırken kim olduklarına bakmamış makam, mevki ve sınıf ayrımı yapmamıştır. IV. Murad tebdili kıyafet ile geceleri sokağa çıkarak bazen de gündüzleri halkın içine karışarak halkın yasağa uyup uymadığını kontrol eder ve halkın kendisi hakkındaki düşüncelerini öğrenmeye çalışırdı. IV. Murad İran üzerine sefer düzenleyip Rean Kalesini almak için harekete geçmeden önce payitahtta bir oldu bitti ile tahtına namzet gösterilmemesi için kardeşleri Şehzade Bayezid ile Şehzade Süleyman’ın katline ferman vererek tahtının güvenliğini sağladı.

Bağdat Seferi

1635 yılında Revan alındı. 1638 yılında IV. Murad ordusunun başında Bağdat seferine çıkma kararı aldı. Bağdata hareket etmeden önce veliaht kardeşi Şehzade Kasım’ı da diğer kardeşleri gibi tahta namzet gösterilmemesi için idam ettirdi. Bağdat alındıktan sonra da Bağdatta mezarı olan İmamı Azam’ın mezarını ve türbesini onarmıştır. 1639 yılında İran ile Kasrı Şirin Anlaşması imzalandı. Bu anlaşma ile Bağdat Osmanlı da Revan ve Azerbaycan İran da kaldı. Bu anlaşma günümüzde de geçerliliğini koruyan bir anlaşmadır.

IV. Murad ile ilgili çok söylenti vardır eş cinsel olduğu söylense de bu doğru değildir. Hakkında çıkan bir diğer iddia da içkiyi yasak ettiği halde kendisinin de içki içtiği söylenir bu da bir iddiadır bazı tarihçiler bunu kabul etmez. IV. Murad’ın erkek çocukları çocuk yaşta öldüğü için kendisinden sonra tahta çıkabilecek olan tek kişi kardeşi İbrahim idi. Ancak Şehzade İbrahim’in de akıl sağlığının yerinde olmaması sebebi ile IV. Murad’ın kardeşini öldürterek Osmanlı Hanedanının soyunu kesip ülkenin yönetimini Kırım Hanına bırakma niyetinde olduğu da IV. Murad ile ilgili başka bir idddiadır.

Başka bir söylentiye göre de Kösem Sultan Şehzade İbrahim’i saklayıp kurtarmayı başarmıştır. IV. Murad’ın herkesten gizlediği bir şehzadesinin olduğu ancak Sultan İbrahim’in tahta cülus etmesinden sonra ya idam edildiği ya da sürgüne gönderildiği de diğer iddialar arasındadır. IV. Murad İran seferi dönüşü nikris hastalığının artması sebebi ile rahatsızlanmış ve Payitahta döndüğünde bu rahatsızlık yüzünden 1640 yılında vefat etmiştir. Bazı kaynaklar da ölümünden sonra halkın sevinçten bayram ettiği söylenir. IV. Murad Osmanlı Devletine Duraklama Devrinde Yükseliş yaşattığı için İlber Ortaylı kendisinden Osmanlının son mareşal padişahı diye bahseder.

Kişiliği

IV. Murad otoriter bir kişiliğe sahipti. Dindar ve din adamlarına hürmet eden biri olarak bilinirdi. ata binmeyi seven, iyi kılıç ve gürz kullanan cesur bir padişahtı. Devletin içindeki çarpıklıkları gördüğü için devlet adamlarına durumu düzeltebilmek için rapor hazırlattı bunlardan biri de Koçi bey Risalesidir.

IV. Murad Osmanlı padişahları arasında en kuvvetli padişah olarak bilinirdi. Bir gün Konya da kalabalığın arasında dolaşan iki eski yeniçeriyi yakalayıp onlara siz Osman abimi katleden alçaklarsınız tanıdım sizi diyerek gürzüyle öldürdüğü anlatılır. Bağdat Seferinde otağına girip kendisini öldürmek isteyen dört celladı çıplak ellerle öldürdüğü anlatılır. Bazı kaynaklar bu sayıyı 20 ye kadar çıkarır. kendisine hediye edilen darbeye dayanıklı bir kalkanı da defalarca delecek bir kuvvet sergilemiştir. IV. Murad Arapça ve Farsça dillerini de bilen bir kişi idi.